رایج‌ترین نام‌های خانوادگی در کشورهای دنیا

عاطفه کماسی

15 شهریور 1399

زمانی که بریتانیا بر کشورهایی چون استرالیا، کانادا و آمریکا چیره شد، مردمش نام‌های خانوادگی‌شان را همراه خود به این کشورها بردند و پس از قرن‌ها همچنان نام خانودگی Smith رایج‌ترین فامیلی در این کشورها است. درواقع از هر ۱۲۱ نفر شهروند آمریکایی نام خانوادگی یک نفر اسمیت است. این نام خانوادگی رایج‌ترین نام خانوادگی در بریتانیا، از همان آغاز بوده است. اسمیت از کلمه «blacksmith» (آهنگر) می‌آید؛ شغلی رایج در تاریخ بشر. در لوکزامبورگ هم بیشترین نام خانوادگی اسمیت است که از کلمه «smit»، باز به معنای آهنگر، گرفته شده است.

طبق پژوهش‌های علم نام‌شناسی، ما همیشه از نام خانوادگی استفاده نمی‌کردیم. استفاده از نام خانوادگی برای اولین بار، حدود ۲۸۵۲ پیش از میلاد، در چین باستان، به‌عنوان راهی برای جمع‌آوری اطلاعات سرشماری، انجام گرفت. امروزه رایج‌ترین نام خانوادگی در چین Wang است. در اروپای غربی، این عادت تا قرون وسطی پدیدار نشد؛ اما کم‌کم جمعیت افزایش یافت و نظام ثبت اطلاعات پیشرفت کرد و حالا دیگر افراد باید یکدیگر را تشخیص می‌دادند.

اروپا در مقایسه با دیگر بخش‌های دنیا، هنوز اسامی بیشتری مربوط به شغل‌ها دارد؛ اما در تمام دنیا ریشه تمام نام‌های خانوادگی در پنج دسته قرار می‌گیرند: شغلی، توصیفات شخصی، نشانه از حمایت، مکانی (برگرفته از نام یک مکان)، پدرنامی (برگرفته از نام پدر یا اجداد).

پسوندهای پدرنامی به ما کمک می‌کنند تا بدانیم یک نفر اهل کجاست. مثلاً پسوند اسلاوی ov در Ivanov (پسر Ivan) در بلاروس و بلغارستان بسیار رایج است یا پسوند sen مانند Hansen در نروژ و Jensen در دانمارک همچنان در خانواده‌های اهل اسکاندیناوی که در قرن ۱۹ به آمریکا مهاجرت کردند، دیده می‌شوند.

اسمیت همچنان در استرالیا و نیوزلند غالب است و نام خانوادگی John که ریشه انگلیسی دارد در پاپوآ گینۀ ‌نو بسیار رایج است. در ایالات فدرال میکرونزی و جزایر سلیمان، نام‌های خانوادگی اصالتاً ژاپنی هستند.

نام‌های خانوادگی در قاره آمریکا دیگر تأثیر قبلی بریتانیا را نشان نمی‌دهد. در آمریکای مرکزی و کارائیب، تاریخِ مستعمره‌ها را نشان می‌دهند. هائیتی از ۱۶۹۷ تا ۱۸۰۴ مستعمره فرانسه بود و رایج‌ترین نام خانوادگی در آن Jean، شکل فرانسوی John، است.

السالوادور، هندوراس و مکزیک مستعمره‌های اسپانیا بودند. همه آن‌ها یک نام خانوادگی رایج مشترک دارند و آن Hernandez با ریشه‌ای اسپانیایی/ پرتغالی و به معنای «آرامش» است. بیشتر کشورهای آمریکای جنوبی در اوایل قرن ۱۹ استقلال خود را از اسپانیا پس گرفتند؛ اما امروزه همچنان بیشتر نام‌های خانوادگی ریشه اسپانیایی دارند. در آرژانتین، شیلی، پاراگوئه و ونزوئلا، Gonzalez رایج‌ترین است. این فامیلی پدرنامی از نام اسپانیایی Gonzalo می‌آید که اصالتا ریشه در کلمه آلمانی gunp به معنای «جنگ» دارد.

یک نوع نام خانوادگی که منحصر به آفریقا است، نامی ستایش‌کننده است که ویژگی‌های شخصیتی پسندیده را نشان می‌دهد. در جمهوری دموکراتیک کنگو، Ilunga رایج‌ترین نام خانوادگی است که ریشه‌ای بانتویی دارد و به این معنا است: کسی که آماده است تمام توهین‌ها را برای بار اول ببخشد، برای بار دوم تحمل کند؛ اما برای بار سوم هرگز. تقریبا ۳۰ درصد آفریقای سیاه مسلمان هستند و به همین دلیل نام «محمد» رایج‌ترین نام خانوادگی در چاد، اتحاد قمر، مصر، جیبوتی و سودان است.

در آسیا، نام‌های خانوادگی بیشتر نشان‌دهنده گذشتهٔ دودمانی این قاره است. از لحاظ تاریخی، هر بار که یک سلسله قدرت را به دست می‌گرفت، به یک معیار برای انتخاب نام تبدیل می‌شد. امروزه Tan رایج‌ترین نام خانوادگی در مالزی و سنگاپور است که از Chen، مهم‌ترین ایالت در زمان حکمرانی طولانی‌مدت دودمان ژو، می‌آید. این منابع مشترک نام‌های خانوادگی در جنوب‌شرق آسیا یکی از دلایل تنوع اندک در میان نام‌های خانوادگی، در مقایسه با دیگر جاهای دنیا است. در چین از هر ۱۳ نفر یک نفر دارای نام خانوادگی Wang است. در کره جنوبی از هر پنج نفر یک نفر نام خانوادگی Kim و در ویتنام از هر چهار نفر یک نفر نام خانوادگی Nguyen را دارد.