نکته‌ها و معیارها در نام‌گزینی
مهری سلیمی
20 آذر 1398
نام‌گذاری شاید یکی از اولین مسائلی باشد که ذهن والدین هر کودکی را به خود مشغول می‌کند. این دغدغه دقیقاً پس از اطلاع آن‌ها از پدر و مادر شدنشان آغاز می‌شود و به‌ویژه پس از مشخص شدن جنسیت نوزاد صورت جدی‌تری به خود می‌گیرد. پدر و مادر چند ماهی فرصت دارند تا برای فرزندشان نامی شایسته برگزینند. پس کار را شروع می‌کنند: به وبگاه‌های مختلف سر می‌زنند، به مطالعۀ فرهنگ‌ها و کتاب‌های متعدد می‌پردازند، نظر دوستان و آشنایان را جویا می‌شوند، استخاره می‌کنند و از قرآن کمک می‌گیرند و حتی به دیوان بعضی از شاعران تفأل می‌زنند. طبعاً گروهی از آن‌ها نام دلخواه خود را پیدا می‌کنند و عده‌ای هم راه به جایی نمی‌برند و تازه می‌فهمند که پیدا کردن یک نام زیبا و مناسب کار ساده‌ای نیست. ما در این مقاله می‌خواهیم توجه شما را به معیارها و نکاتی جلب کنیم که باید در انتخاب یک نام مناسب آن‌ها را در نظر داشته باشید. لطفاً با ما همراه باشید.
جنسیت
انتخاب نام متناسب با جنسیت، کودک را نسبت به هویت جنسی خود آگاه‌تر می‌کند و پذیرش هویت جنسی را برای او هموارتر می‌کند. نام‌های دلپذیر و دخترانه در ظریف‌تر و زنانه‌تر شدن شخصیت دختران تأثیرگذار است. حال آنکه نام‌های پسرانه و غیرمعمول می‌تواند آنان را خشن‌تر و جدی‌تر بار بیاورد. همین فرایند درمورد پسران نیز صادق است.
نام‌ها غالباً یا دخترانه‌اند یا پسرانه، اما از دیرباز در میان ایرانیان نام‌هایی هم رایج بوده است که در نام‌گذاری هر دو جنس از آن‌ها استفاده می‌کرده‌اند. بعضی از این اسم‌ها هنوز رایج‌اند و انتخاب آن‌ها ممکن است در بزرگسالی برای افراد چندان خوشایند نباشد. آن‌ها همواره با این پرسش روبه‌رو می‌شوند که این اسم دخترانه است یا پسرانه! و این موضوع اسباب تحقیر و تمسخر و درنتیجه انزوای اجتماعی آن‌ها را فراهم می‌کند. از نمونه‌های این اسامی می‌توان به نصرت، عزت، عزیز، وفا، رها، ساشا، و باران اشاره کرد.
معنا
داشتن معنای نیکو و پسندیده از مهم‌ترین نکاتی است که باید در انتخاب نام به آن توجه کرد. نخستین گام در این زمینه مراجعه به فرهنگ‌ها و منابع معتبری مانند لغت‌نامۀ دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید، و فرهنگ بزرگ سخن است. هیچ‌گاه به کتاب‌های متفرقه و بازاری اعتماد نکنید. بسیاری از معناهایی که در این کتاب‌ها برای نام‌ها ذکر شده، ساختگی است و اساس علمی ندارد. رواج یافتن و کسب محبوبیت یک اسم در طول یک دوره هم شما را فریب ندهد؛ برخی از این نام‌ها حتی معنای ناخوشایندی دارند اما بسیاری از والدین بدون تحقیق و بررسی کامل و صرفاً به پیروی از دیگران، آن‌ها را برای کودکان خود برمی‌گزینند.
آوا
خوش‌آوایی و تلفظ روان از ویژگی‌های یک نام مناسب است. تلفظ اسم را حتماً باید در منابع قابل‌اعتماد دید. تکرار یک حرف یا آوا ممکن است موجب خوش‌آهنگ‌تر شدن یک نام شود اما گاهی هم می‌تواند تلفظ آن را دشوار کند. برای شناخت آوا و آهنگ یک نام می‌توان آن را با صدای بلند تکرار کرد، یا دیگران را با آن صدا زد.
صورت و ساخت ظاهری
هرگاه نامی را پسندیدید و در انتخاب آن مصمم شدید، حتماً به منابع معتبر مراجعه کنید و از درستی املای آن مطمئن شوید. غلط املایی معنای نام‌ها را تغییر می‌دهد. ضمن اینکه در فرهنگ‌های لغت، واژه‌هایی با یک صورت املایی وجود دارند که معنای آن‌ها با یکدیگر متفاوت و حتی متضاد است.
هماهنگی و تناسب
نام خوب با دوره‌های مختلف زندگی فرد تناسب دارد. برخی از نام‌ها کودکانه‌اند و برای زندگی بزرگسالی مناسب نیستند و برخی هم عکس این هستند. نام خوب چندوجهی است و به‌راحتی در موقعیت‌های خانوادگی، دوستانه، رسمی و ... به کار می‌رود.
هماهنگی با نام‌های دیگر هم امتیاز قابل‌توجهی است. نام‌هایی که به نوعی با نام برگزیده‌شده مرتبط‌اند مانند نام خانوادگی، نام والدین، و نام فرزندان دیگر. این هماهنگی می‌تواند جنبه‌های مختلفی مانند آوا، معنا، حساب ابجد، و ویژگی را شامل شود. نمونه‌هایی از این هماهنگی را می‌توان در «کاوه آهنگر»، «امید زندگانی» و «شهاب آسمانی» دید. در مقابل، نام‌هایی که به‌تنهایی زیبا و خوشایند هستند در کنار بعضی از نام‌های خانوادگی به مفهومی تمسخرآمیز یا اصطلاحی نادلپذیر تبدیل شوند. به این موارد توجه کنید: پیام بازرگانی، جاوید فانی. در ترکیب حروف هم احتمال وقوع چنین چیزی هست: لاله لولایی، ژاله ژوله، جلال جلیلی.
پیشینه
اصالت داشتن و ریشه‌دار بودن نام از دیگر معیارهایی است که در نام‌گذاری‌ها به آن توجه می‌شود. در عین اینکه توجه به این معیار بسیار درست و پسندیده است، ظرافت‌ها و دقائقی هم در این زمینه هست که باید آن‌ها را در نظر داشت. برای نمونه گاهی پس از بررسی‌های مختلف، نامی برای کودک برگزیده می‌شود که اگر والدین از پیشینۀ تاریخی آن آگاه بودند و مثلاً می‌دانستند که یکی از شخصیت‌های منفور تاریخی چنین اسمی داشته است، هرگز آن را انتخاب نمی‌کردند. برعکس، وجود یک شخصیت تاریخی برجسته و محبوب با این نام، آن‌ها را در انتخابشان مصمم‌تر خواهد کرد. این نکته از این جهت حائز اهمیت است که نام‌ها دارای مفاهیم ضمنی مثبت و منفی‌اند و گاه خاطراتی تلخ و شیرین را در ذهن افراد جامعه تداعی می‌کنند و کودک قرار است سال‌ها در این جامعه زندگی کند.
نکتۀ مهم دیگر در این بحث، این است که پدر و مادری که نام مشاهیر تاریخی را بر کودک خود می‌گذارند، طبعاً دوست دارند کودکشان نیز آینده‌ای مانند آنان داشته باشد و پا جای پای آن‌ها بگذارد. به همین علت اغلب او را با آن شخصیت مشهور مقایسه می‌کنند. در این مقایسه اگر توانمندی‌های فعلی کودک لحاظ شود، می‌تواند حس اطمینان و غرور را در او افزایش دهد، اما اگر کودک نتواند متناسب با آن شخصیت مشهور رفتار کند یا اصولاً تناسبی با او نداشته باشد، همین نام پیوسته احساس تحقیر را در او برخواهد انگیخت. مثلاً نام رستم برای کودکی که قدی کوتاه و اندامی لاغر دارد، زمینه‌ساز به سخره گرفته شدن او در میان دوستان و همسالانش خواهد بود.
ویژگی
نام‌ها می‌توانند تاریخی، ادبی، مذهبی، و ... باشند. این ویژگی‌ها برای برخی افراد مهم است و در انتخاب آن‌ها تأثیر می‌گذارد. بسیارند پدران و مادرانی که برای یافتن نامی با یکی از این ویژگی‌ها ساعت‌ها در کتاب‌های تاریخی، ادبی و مذهبی جست‌وجو می‌کنند.
رواج و محبوبیت
نام‌ها از نظر فراوانی با یکدیگر متفاوت‌اند. در ایران، سال‌هاست که نام‌های مذهبی مانند محمد، علی و فاطمه رایج‌ترین اسم‌هایی است که والدین آن‌ها را برای فرزندان خود برمی‌گزینند. گذشته از این نام‌ها، در برخی دوره‌ها تحت‌تأثیر دلایل و عوامل مختلف، بعضی نام‌ها در میان خانواده‌های ایرانی محبوبیت خاصی پیدا می‌کنند و تعداد نوزادانی با این نام‌ها فزونی می‌گیرد. بسیاری از والدین دوست دارند نامی که برای فرزند خود برمی‌گزینند جزو نام‌های رایج و محبوب عصر باشد. خوشبختانه، سازمان ثبت احوال کشور آمار نسبتاً کاملی از فراوانی نام‌ها در طول سال‌های 1380-1396 در دسترس عموم قرار داده است که می‌توان به آن مراجعه کرد. علاوه بر این، ما در نام‌یاب، بخشی را به نام‌هایی اختصاص داده‌ایم که به‌تازگی مورد پسند کاربران قرار گرفته‌اند.
تازگی و خاص بودن
نام‌ها هم مثل بقیۀ چیزها ممکن است در طول زمان تکراری و منسوخ شوند. بسیاری از والدین به دنبال نامی بدیع و تازه می‌گردند که دیگران کمتر به آن توجه کرده باشند. آن‌ها می‌خواهند فرزندشان خاص‌تر به نظر برسد. حتی برخی از والدین خود به نوآوری دست می‌زنند و با مطالعۀ دیگر اسم‌ها نامی تازه خلق می‌کنند. مثلاً دو یا چند اسم را با هم ترکیب می‌کنند، به‌ویژه وقتی والدین درمورد انتخاب یکی از چند اسم با هم به توافق نمی‌رسند. بسیاری از نام‌هایی که امروزه رایج است حاصل همین خلاقیت‌هاست. پیداست که ابتکار و نوآوری ارزشمند و قابل تقدیر است، اما باید در این زمینه کمی احتیاط کرد و در ساخت اسامی تازه به معیارهای دیگر مثل خوش‌آهنگی و معنای پسندیده هم توجه داشت.
نکته
مطالب بالا حاصل مدت‌ها تجربۀ کارشناسان نام‌یاب است که به رایگان در اختیار شما قرار گرفته است و امیدواریم در انتخاب نامی مناسب برای فرزند دلبندتان به شما کمک کند. با این حال اگر هنوز هم فکر می‌کنید راه دشواری در پیش دارید و در این زمینه به نتیجه نمی‌رسید، ما با امکاناتی که فراهم کرده‌ایم در کنار شما هستیم. اگر در جست‌وجوهای خود نام دلخواهتان را پیدا نکرده‌اید یا نام‌هایی را که به شما پیشنهاد داده‌اند دوست ندارید، از کارشناسان ما
مشاوره بخواهید. همچنین اگر در انتخاب یکی از چند اسم مردد هستید یا با همسر خود به توافق نرسیده‌اید، به بخش
سفارش نظرسنجی ما سری بزنید.
نام‌یاب
مشاورۀ نام‌گزینی نکته‌های نام‌گذاری راهنمای نام‌یابی معیارهای انتخاب اسم
